1. Πώς προκύπτει η ανάγκη για βοηθούς μητρότητας;
Από τότε που ο τοκετός μετακινήθηκε από το σπίτι στο νοσοκομείο/μαιευτήριο, το ζωτικό στοιχείο της συνεχούς φροντίδας έχει χαθεί από την όλη διαδικασία. Είναι όμως γεγονός ότι ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που χρειάζεται μια γυναίκα κατά τη διάρκεια του τοκετού της είναι η συνεχής υποστήριξη. Tο ρόλο αυτό αναλαμβάνει η βοηθός μητρότητας, της οποίας η αποκλειστική αρμοδιότητα είναι η αδιάκοπη φροντίδα και ενθάρρυνση της επιτόκου. Λόγω του ότι οι βάρδιες των μαιών αλλάζουν, ο σύντροφος/πατέρας έχει ανάγκη από ξεκούραση και υποστήριξη, το νοσηλευτικό προσωπικό έχει κι άλλες ευθύνες (όπως την επικοινωνία με τον μαιευτήρα, τη φροντίδα των άλλων επιτόκων που βρίσκονται εκεί και το χειρισμό μηχανημάτων) το ανθρώπινο δυναμικό αναπροσαρμόζεται δημιουργώντας ένα κενό. Αυτό το κενό έρχεται να καλύψει η βοηθός μητρότητας.
2. Πότε και που ξεκίνησαν τη δράση τους οι βοηθοί μητρότητας στη νεότερη ιστορία;
Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 ο Δρ. Marshall Klaus και ο Δρ. John Kennell ερευνώντας το θέμα της ενίσχυσης του θηλασμού σε ένα νοσοκομείο της Γουατεμάλα, “ανακάλυψαν” την μεγάλη διαφορά που έκανε στην εξέλιξη των τοκετών η παρουσία μιας αμερικάνας φοιτήτριας που μιλούσε ισπανικά. Αυτή η ειδικευόμενη φοιτήτρια, κρατώντας απλώς το χέρι των επιτόκων και ακούγοντας τις ανησυχίες τους, προσέφερε τέτοια συναισθηματική υποστήριξη που είχε ως αποτέλεσμα την εκπληκτική μείωση της διάρκειας των τοκετών, λιγότερες επιπλοκές, μείωση της χρήσης εμβρυουλκών, μείωση χρήσης αναλγητικών και αναισθησίας, λιγότερες καισαρικές και μικρότερα ποσοστά επιλόχειας κατάθλιψης. Έκτοτε εκατοντάδες βοηθοί μητρότητας έχουν εκπαιδευτεί και εκπαιδεύονται ανά τον κόσμο για να παρέχουν υποστήριξη στις εγκύους, επιτόκους και λεχώνες και τα αδιαμφισβήτητα ευεργετικά οφέλη των υπηρεσιών τους διαδίδονται όλο και περισσότερο!
3. Πώς διαφοροποιούνται οι υπηρεσίες μεταξύ των βοηθών μητρότητας τοκετού και βοηθών μητρότητας λοχείας;
Οι υπηρεσίες που προσφέρουν οι βοηθοί μητρότητας ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με τις ανάγκες της μέλλουσας μητέρας και του ζευγαριού. Η βοηθός μητρότητας οφείλει να είναι ευέλικτη ώστε να προσαρμόζεται στις εκάστοτε συνθήκες π.χ. το είδος της υποστήριξης και οι ανάγκες μιας “για πρώτη φορά μαμάς” θα διαφέρει από εκείνης που έχει ήδη παιδιά.
Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι βοηθών μητρότητας: η βοηθός μητρότητας τοκετού και η βοηθός μητρότητας λοχείας, ενώ υπάρχουν και πολλές βοηθοί μητρότητας που εκτελούν και τους δύο ρόλους. Η κύρια διαφορά στο ρόλο τους έγκειται στο ότι η βοηθός μητρότητας τοκετού έρχεται σε επαφή με την έγκυο και την υποστηρίζει πριν τον τοκετό και κατά την διάρκεια, ενώ η βοηθός μητρότητας λοχείας παρέχει υποστήριξη και φροντίδα στη μητέρα τις πρώτες μέρες ή εβδομάδες στο σπίτι με το μωρό. Καθ’ όλη τη διάρκεια του τοκετού -όσο και αν αυτός διαρκέσει- η βοηθός μητρότητας προσφέρει συνεχή συναισθηματική βοήθεια και υποστήριξη, καθώς και πρακτική βοήθεια προτείνοντάς της διάφορες μεθόδους ανακούφισης και χαλάρωσης.
Η βοηθός μητρότητας λοχείας παρέχει υποστήριξη στο θηλασμό, βοήθεια με το άλλαγμα, το λούσιμο και γενικότερα τη φροντίδα του μωρού, ενθαρρύνει τη μητέρα να φροντίσει τον εαυτό της, μπορεί να βοηθήσει με απλά καθήκοντα (δουλειές) στο σπίτι, αλλά αυτό ποικίλλει ανάλογα με την μητέρα ή τις επιθυμίες της οικογένειας.
Σύμφωνα με μελέτες που έχουν γίνει, οι υπηρεσίες που προσφέρει ιδίως η βοηθός μητρότητας λοχείας έχουν πολύ μεγάλο αντίκτυπο στην ευημερία των μητέρων και τη μείωση της επιλόχειας κατάθλιψης.
4. Ποιός ο ρόλος του πατέρα όταν η μητέρα έχει κοντά της μια βοηθό μητρότητας;
Η βοηθός μητρότητας σε καμία περίπτωση δεν αντικαταθιστά το σύντροφο/πατέρα, αλλά συμπληρώνει και ενισχύει την εμπειρία του. Σήμερα, οι περισσότεροι σύντροφοι/πατέρες έχουν ενεργό ρόλο στη διαδικασία της γέννησης του παιδιού τους. Ο σύντροφος/πατέρας και η βοηθός μητρότητας μπορούν να συνεργαστούν για να κάνουν μια ολοκληρωμένη ομάδα υποστήριξης της επιτόκου! Αποτελέσματα ερευνών έχουν δείξει ότι οι πατέρες που έχουν κοντά τους βοηθό μητρότητας αισθάνονται πιο χαλαροί και με λιγότερο αγχομένοι, χρειάζονται λιγότερα διαλείμματα μακριά από την επίτοκο, και μπορούν να μείνουν κοντά της με μεγαλύτερη άνεση. Πολλοί πατέρες, επίσης, δηλώνουν ενθουσιασμένοι και ικανοποιημένοι με το πόσο συνέβαλαν στην εξέλιξη του τοκετού, και το αξιοσημείωτο είναι ότι και οι λεχώνες νιώθουν την ίδια ικανοποίηση με τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξαν οι σύντροφοι τους.
5. Σε ποιους χώρους μπορούν να παρέχουν τις υπηρεσίες τους οι βοηθοί μητρότητας;
Οι βοηθοί μητρότητας μπορούν να παρευρεθούν σε ένα τοκετό είτε αυτός εξελίσσεται στο σπίτι είτε στο μαιευτήριο. Ο τόπος και ο τρόπος που θα γεννήσει μια γυναίκα είναι δική της επιλογή και τέτοιου είδους επιλογές καλείται να στηρίξει η βοηθός μητρότητας. Σημαντικότερο όμως από το που θα γεννήσει, είναι ποιός/ποιοί θα είναι εκεί μαζί της. Οι άνθρωποι που περιβάλλουν την επίτοκο και η σχέση που έχει μαζί τους είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει την επιτυχία και ασφάλεια του τοκετού, καθώς και το αίθημα πληρότητας και ικανοποίησης της νέας μητέρας.
6. Μήπως είναι πολυτέλεια αυτά που προσφέρουν οι βοηθοί μητρότητας;
H εγκυμοσύνη είναι μια εμπειρία που επηρεάζει τη ζωή της γυναίκας σε όλες της τις εκφάνσεις και προκαλεί σωματικές και ψυχοσυναισθηματικές διαφοροποιήσεις. Το συνεχές άγχος, μια σοβαρή ασθένεια ενός αγαπημένου προσώπου, το πένθος, τα πιθανά οικογενειακά και οικονομικά προβλήματα κ.α. κατά την περίοδο της κύησης έχουν επιπτώσεις τόσο στην ίδια την έγκυο όσο και στο μωρό, και για αυτό η στάση της μέλλουσας μητέρας προς το έμβρυο είναι κρίσιμης σημασίας.
Τα αποτελέσματα πολυάριθμων προγεννητικών μελετών αποκαλύπτουν ότι τουλάχιστον από τον 6ο μήνα της κύησης το έμβρυο αισθάνεται, δέχεται πολλά μηνύματα, ταράζεται, αντιδρά, θυμάται, μαθαίνει. Είναι ένα προικισμένο ον με πολλές ικανότητες και μεγάλη ευαισθησία σε διάφορα ερεθίσματα, στο οποία αντιδρά ενεργητικά. Υποστηρίζεται ότι ανάλογα με τον τρόπο που βιώσαμε την στοργή, την αποδοχή και την αγάπη ως έμβρυα (στη μήτρα της μητέρας μας) με παρεμφερή τρόπο φροντίζουμε και αγαπάμε τον εαυτό μας στην ενήλικη ζωή. Και αυτό επειδή η μέλλουσα μητέρα μέσω των συναισθημάτων και των συγκινήσεών της, καθοδηγεί την ψυχική συγκρότηση του παιδιού της ήδη από τη μήτρα.
Η ενδομήτρια ζωή, η γέννηση και οι πρώτες στιγμές της ζωής του ανθρώπου, μπορεί να αποτελέσουν την αιτιολογία μιας μεγάλης ποικιλίας ψυχολογικών και σωματικών προβλημάτων, αλλά ταυτόχρονα και την μοναδική ευκαιρία για την αρχική πρόληψή τους.
Είναι πολύ σπουδαίο η μητέρα να θυμάται πως για την ανάπτυξη της ψυχοσωματικής υγείας του μωρού της, χρειάζεται να επικοινωνεί μαζί του διότι αυτός «ο διάλογος» είναι θεμέλιο ζωής για την δημιουργία ενός υγιούς χαρακτήρα. Η χαρά για την εγκυμοσύνη, η αποδοχή του μωρού, η αίσθηση ικανοποίησης μεταδίδονται στο έμβρυο και αποτελούν για αυτό μια πολύτιμη ψυχική τροφή.
Έτσι, είναι απαραίτητο οι μέλλοντες γονείς να ενημερωθούν περισσότερο γύρω από την ζωή του εμβρύου, ώστε να μπορέσουν να δώσουν στο παιδί τους την οφειλόμενη σημασία, ήδη από την πρώτη στιγμή της ύπαρξης του, θωρακίζοντάς το τόσο ψυχικά όσο και σωματικά.
Η ηρεμία, η υποστήριξη, η φροντίδα αλλά και η έγκυρη πληροφόρηση που προσφέρει λοιπόν η βοηθός μητρότητας στην έγκυο και επίτοκο, είναι ένα μέσο για να επιτευχθούν όλα αυτά. Γιατί λοιπόν να μην δούμε τις υπηρεσίες που προσφέρει η βοηθός μητρότητας ως επένδυση και όχι ως πολυτέλεια;!
7. Ποιά είναι τα απαραίτητα προσόντα και η εκπαίδευση των βοηθών μητρότητας;
Για να πιστοποιηθεί μία βοηθός μητρότητας πρέπει να έχει παρακολουθήσει κάποιο επίσημο πρόγραμμα κατάρτισης ενός πιστοποιημένου φορέα (π.χ. D.O.N.A., Doula UK, κ.ά.). Τα προγράμματα αυτά ποικίλλουν στη διάρκειά τους, ενώ η εκπαίδευση των βοηθών μητρότητας οφείλει να μη σταματήσει ποτέ. Η συνεχής ενημέρωση και η αναζήτηση καινοτόμων πρακτικών σε θέματα εγκυμοσύνης και μητρότητας είναι πρωταρχικής σημασίας για τις βοηθούς μητρότητας, καθώς επιθυμούν να προσφέρουν περισσότερο ολοκληρωμένες και βελτιωμένες υπηρεσίες στον κλάδο της περιγεννητικής φροντίδας και υγείας. Υπάρχουν επίσης πολλές βοηθοί μητρότητας που παρέχουν επιπρόσθετες υπηρεσίες όπως θεραπευτικές τεχνικές χαλάρωσης, μασάζ, αρωματοθεραπεία, ομοιοπαθητική, yoga, ρεφλεξιολογία κ.α.
8.Πώς να διαλέξω βοηθό μητρότητας;
Το βασικό κριτήριο επιλογής μίας βοηθού μητρότητας είναι τόσο η επαγγελματική της κατάρτηση και εμπειρία, όσο και η συνολική της παρουσία και στάση. Η επίτοκος πρέπει να νιώσει ότι η συγκεκριμένη βοηθός μητρότητας είναι απολύτως παρούσα και διαθέσιμη να αφοσιωθεί στη φροντίδα της, με σεβασμό στα συναισθήματα της και τις επιλογές της. Η βοηθός μητρότητας πρέπει να παραμένει ψύχραιμη και θετική προς τη μητέρα και όλους τους συμμετέχοντες στον τοκετό, για να ενισχύει το σθένος τους και να δημιουργεί την αίσθηση της ασφάλειας και της αρμονίας.